Dr hab. Leszek M. Sokołowski jest fizykiem-teoretykiem, pracującym w Zakładzie Astrofizyki Relatywistycznej i Kosmologii Obserwatorium Astronomicznego UJ, którym przez wiele lat kierował. Zajmuje się kosmologią matematyczną i konceptualnymi podstawami fizyki grawitacji, problemem istnienia wielu alternatywnych (do teorii Einsteina) teorii grawitacji oraz filozofią fizyki, w tym zagadką matematyczności przyrody. Jest autorem trzech podręczników akademickich: z kosmologii, matematycznych podstaw ogólnej teorii względności oraz ze szczególnej teorii względności; obecnie pracuje nad czwartym podręcznikiem.

Moc bezinteresownej ciekawości - 12 października 2017

Tytuł wykładu wyraża jego tezę: fizyka i astronomia rozwijają się siłą bezinteresownej ciekawości uczonych, którzy chcą pojąć naturę świata materialnego nie patrząc przy tym na praktyczne zastosowania ich odkryć. Dopiero potem, często dużo później, technika weryfikuje ich ustalenia, będąc aktywnym użyciem odkrytych praw przyrody. Technika, mająca ważne społecznie zastosowania, nadaje nauce doniosłość, lecz twórcza moc tkwi w bezinteresownej ciekawości.

Wykład jest historyczny: dr hab. Leszek M. Sokołowski przedyskutuje, dlaczego nauka mogła narodzić się tylko w specyficznym społeczeństwie greckim i dlaczego potem stanęła na wiele stuleci, aż do czasów nowożytnych. Na początku ery nowożytnej pojawiła się kosmologia Keplera, która była swoistym zwiastunem idei unifikacji w fizyce. Jako najnowszy przykład wielkiego odkrycia, które było owocem ciekawości, a nie konieczności, poda ogólną teorię względności i wykrycie fal grawitacyjnych, w czym wielką zasługę ma polski fizyk Andrzej Trautman.

Dr Piotr Warchoł jest asystentem naukowym w Zakładzie Teorii Układów Złożonych Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ, w którym zajmuje się zagadnieniami Teorii Macierzy Losowych i Teorii Informacji oraz ich zastosowaniami w układach złożonych. Jest jednocześnie współzałożycielem i koordynatorem Garażu Złożoności - akademickiego makerspacu na Uniwersytecie Jagiellońskim. 

Piękno układów złożonych - 9 listopada 2017

O złożoności mówimy, gdy w danym układzie dochodzi do interakcji między wieloma jego częściami oraz środowiskiem, w którym się on znajduje. Jej efektem jest wiele ważnych i często zaskakujących zjawisk fizycznych, które niejednokrotnie charakteryzują się wizualnym pięknem. W ramach wykładu przyjrzymy się im oczami fizyka.

Dr Błażej Nikiel-Wroczyński jest astrofizykiem, zatrudnionym jako asystent naukowy w Zakładzie Radioastronomii i Fizyki Kosmicznej w Obserwatorium Astronomicznym. Specjalizuje się w opracowywaniu i analizie danych radioastronomicznych (m.in. z najnowocześniejszego interferometru LOFAR, którego pojedynczą stację posiada Uniwersytet Jagielloński). W ramach swojej pracy badawczej skupia się na zagadnieniu roli pola magnetycznego w ewolucji grup galaktyk, procesowi powstawania karłowatych galaktyk pływowych (a w szczególności - problemu ich magnetyzacji) oraz fizyce "przejściowych" układów galaktyk - większych niż grupy, a mniejszych niż gromady.

My Little Ponny Galaxy - o powstawaniu i charakterystyce karłowatych galaktyk pływowych - 7 grudnia 2017

Choć możliwość powstawania nowych galaktyk podczas kolizji już istniejących opisano ponad 60 lat temu, to dopiero od 25 lat obserwuje się tego typu obiekty. Wynika to z ich cech szczególnych: są to obiekty małe, niezbyt masywne, trudne do dostrzeżenia. Ostatnie wyniki wskazują, że takich "odprysków" występują ogromne ilości - niektóre układy galaktyk mogą zawierać nawet kilkadziesiąt "galaktyk z odzysku". Czym są karłowate galaktyki pływowe? Jak ewoluują? Co odróżnia je od swoich rodziców? Jakie muszą zostać spełnione warunki, by powstały? Czy w tak szczególnej grupie obiektów można znaleźć takie, które wyróżniają się jeszcze bardziej? Na te wszystkie pytania postaram się odpowiedzieć w ramach "Naukowych Czwartków".

Dr Jan K. Argasiński jest medioznawcą i filozofem. W Zakładzie Technologii Gier na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej zajmuje się badaniem wirtualnej i poszerzonej rzeczywistości. Prowadzi, głównie dla informatyków, zajęcia związane zarówno z tworzeniem jak i analizą gier wideo.

Emocjonalna sztuczna inteligencja. W grach i nie tylko - 11 stycznia 2018

Dr Marek Gołąb jest kierownikiem Pracowni Pokazów Fizycznych w Instytucie Fizyki, która zajmuje się przygotowaniem eksperymentów pokazowych na potrzeby wykładów z fizyki doświadczalnej. Od lat zajmuje się popularyzacją fizyki. Prowadzi "Spotkania Środowe" dla młodzieży szkolnej w Instytucie Fizyki UJ, na których prezentuje doświadczenia pokazowe. Jest weteranem Festiwalu Nauki w Krakowie będąc jednym z głównych współorganizatorów Festiwalu Naukowego 2000 w Kwartale Uniwersyteckim i Jarmarku Fizycznego 2000, które rozwinęły się w Festiwal Nauki. Nadal aktywnie działa w kolejnych jego edycjach.

Jest jednym z twórców "Ogrodu Doświadczeń" w Krakowie, jako autor koncepcji merytorycznej. Równocześnie jest kompetentny w dziedzinie proszkowej dyfrakcji promieni X i neutronów. Jego działalności popularyzatorska i dydaktyczna została uhonorowana Nagrodą im. Hugona Kołłątaja i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Eksperymenty, które zmieniały oblicze fizyki - 1 marca 2018

Szybki rozwój fizyki rozpoczął się, gdy stała się ona nauką eksperymentalną. W historii fizyki możemy wyróżnić doświadczenia, które zmieniały widzenie świata i stawały się kamieniami milowymi ludzkiego poznania. Wiele z tych eksperymentów można przeprowadzić w sali wykładowej i wybrane z nich zostaną zaprezentowane podczas wykładu, stanowiąc przegląd fizyki doświadczalnej od Galileusza do Davissona i Germera. Zobaczymy m. in. eksperyment magdeburski, ogniwo Volty, ruchy Browna, doświadczenie Younga, doświadczenie Oersteda, efekt fotoelektryczny, promienie katodowe i dyfrakcję elektronów. Niektóre z prezentowanych odkryć zostały uhonorowane Nagrodą Nobla.

Dr hab. Paweł Węgrzyn jest Kierownikiem Zakładu Technologii Gier na Wydziale FAIS UJ oraz Dyrektorem Europejskiej Akademii Gier i członkiem klastrów Life Science, Europejskie Centrum Gier.

Zajmuje się zagadnieniami projektowania i  tworzenia interaktywnych aplikacji komputerowych z trójwymiarową wizualizacją, symulacjami fizyki w czasie rzeczywistym, sztuczną inteligencją, wirtualną i wzbogaconą rzeczywistością.

Jak przechwycić ruch? - 5 kwietnia 2018

Tematem wykładu będzie zagadnienie przechwytywania ruchów aktorów i zapisywania ich w komputerze.
Zostanie zaprezentowany inercjalny system oparty na kostiumie XSENS MVN Awinda.

Omówiona zostanie zasada działania takiego systemu oraz sposób wykorzystania rejestrowanych danych do tworzenia animacji na potrzeby produkcji gier wideo i filmów.

Mgr Paweł Mogiła jest asystentem w Zakładzie Technologii Gier. Ukończył studia z zakresu informatyki na Wydziale FAIS UJ. Obecnie zajmuje się symulacją włosów (mass spring system) oraz tworzeniem gier. Stworzył grę wydaną na Steam o tytule "Grimind" oraz jest w trakcie tworzenia nowej "Clinically Dead".

Jego zainteresowania to Nowe technologie, VR, Mikrokontrolery, wszelkie aspekty tworzenia gier: dźwięk, grafika, fizyka, skryptowanie, portowanie, tworzenie poziomów, mechanika gry.

Jak przechwycić ruch? - 5 kwietnia 2018

Tematem wykładu będzie zagadnienie przechwytywania ruchów aktorów i zapisywania ich w komputerze.
Zostanie zaprezentowany inercjalny system oparty na kostiumie XSENS MVN Awinda.

Omówiona zostanie zasada działania takiego systemu oraz sposób wykorzystania rejestrowanych danych do tworzenia animacji na potrzeby produkcji gier wideo i filmów.

Profesor nadzw. dr hab. Tomasz Kozik pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim w Instytucie Fizyki od 1977 roku w Zakładzie Fizyki Gorącej Materii. Zajmuje się fizyką jądrową, badaniami reakcji jądrowych powiązanymi z dynamiką reakcji i równaniem stanu materii jądrowej. W latach 2000-2008 uczestniczył w badaniach plazmy gluonowo-kwarkowej na ultra-relatywistycznym zderzaczu ciężkich jonów RHIC w Brookhaven National Laboratory, w ramach kolaboracji BRAHMS. Obecnie koordynuje ze strony polskiej prace dotyczące rozwoju innowacyjnych metod detekcji, rozwijanych w celu przeprowadzenia badań izospinowych stopni swobody materii jądrowej, w ramach międzynarodowej kolaboracji FAZIA. Uczestniczy także w projekcie J-PET, którego celem jest opracowanie Jagiellońskiego - Pozytonowego Emisyjnego Tomografu, umożliwiającego jednoczesne obrazowanie medyczne całego ciała pacjenta.

Materia przychodząca z kosmosu - 10 maja 2018

Wszystkie planety Układu Słonecznego są pod bezustannym, intensywnym obstrzałem obiektów bardzo zróżnicowanych w skali masowej i energetycznej. W pierwszej części wykładu poruszone będą zagadnienia związane z penetracją Układu Słonecznego przez obiekty makroskopowe, takie jak planetoidy i meteoryty. Powszechnym, choć niewidocznym zjawiskiem transportu masy na Ziemię, jest opad pyłu międzygwiezdnego, często oblepionego lodem, zawierającym zarówno proste substancje chemiczne, jak i liczne złożone substancje organiczne. Przedstawiony będzie sposób powstawania tego rodzaju substancji, eksperymenty laboratoryjne z tego zakresu oraz zagadka zgodnej lewoskrętnej chiralności aminokwasów pochodzenia ziemskiego i kosmicznego. Prawdopodobnie najmniejszymi obiektami przybywającymi na Ziemię, nie licząc neutrin, są cząstki obejmowane wspólną nazwą "promieniowania kosmicznego". Podczas gdy obiekty makroskopowe przybywają na Ziemię z prędkościami rzędu kilku lub kilkunastu km/s, cząstki promieniowania kosmicznego pokrywają co najmniej 12 rzędów wielkości w skali energetycznej. Górny obszar tego zakresu stanowi istotną zagadkę kosmologiczną związaną z tzw. efektem GZK.

Dr Mateusz Wojtaszek jest pracownikiem Centrum Transferu Technologii CITTRU na Uniwersytecie Jagiellońskim. W swojej pracy zajmuje się komercjalizacją wyników badań oraz kontaktem z firmami chcącymi współpracować z Uniwersytetem. Wcześniej jako pracownik i doktorant Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ zajmował się badaniem przewodnictwa elektrycznego przez nanostruktury, czyli układy tysiąc razy mniejsze niż grubość ludzkiego włosa. Od wielu lat zajmuje się także popularyzowaniem nauki angażując się w projektu edukacyjne i badawcze na Wydziale FAIS, biorąc udział w akcjach popularyzujących nauki przyrodnicze oraz prowadząc warsztaty i wykłady.

Czekolada w Synchrotronie - 7 czerwca 2018

Aparatura naukowa przyspieszająca elektrony do szybkości bliskiej szybkości światła w próżni. Mająca obwód około 840 metrów i produkująca światło setki milionów razy jaśniejsze niż światło docierające do Ziemi od Słońca. Prawie pięćdziesiąt stacji pomiarowych używających tego światła do badań i dziesiątki naukowców wykonujących pomiary. Wszystko warte paręset milionów euro. A w jednej stacji badawczej znajduje się czekolada. Nie przez przypadek, a specjalnie, bo wykonywane badania mają dać odpowiedź jak poprawić jej wygląd i wrażenia smakowe. To nie jedyny przykład jak najnowocześniejsza aparatura badawcza jest wykorzystywana przez przemysł do poprawy oferowanych przez siebie produktów. Na wykładzie poruszone zostaną najciekawsze przypadki jak wykorzystywane jest promieniowanie synchrotronowe poza badaniami podstawowymi.